Za górami, za lasami, w pięknych pałacach mieszkają… hotelarze i restauratorzy. A gdzie te góry i lasy? W jednym z najpiękniejszych a jednocześnie najbardziej tajemniczych miejsc w Polsce czyli Kotlinie Jeleniogórskiej na Dolnym Śląsku.
Na niespełna trzystu kilometrach kwadratowych co rusz natrafić można na rezydencjonalne perełki. Niektóre z nich popadając w ruinę, straszą odpadającym tynkiem i dziurawymi dachami. Inne jednak pieczołowicie odnowione przeżywają drugą młodość.
Cofnijmy się na chwilę w czasie, w przełom XVIII i XIX wieku, kiedy urokliwy teren leżał w granicach Królestwa Pruskiego, a arystokracja z wielkich miast poszukiwała sielskiej odskoczni. Wieść o malowniczym krajobrazie z powodzeniem konkurującym z alpejskimi wioskami rozeszła się szybko wśród możnych. A mówimy przecież o czasach, kiedy „instagramowe hasztagi” nie śniły się nawet największym wizjonerom. Jeśli byłeś bogaty i chciałeś być na topie pałac w zielonej kotlinie był obowiązkowy!
Historia, jak to historia – bywa burzliwa. Po II Wojnie Światowej, na mocy ustaleń z Jałty ziemie dolnośląskie znalazły się w granicach Rzeczypospolitej Polskiej, a ludność niemiecką nie tylko przesiedlono ale także pozbawiono prawa do przyszłych roszczeń. A co z okazałymi nieruchomościami? Ich dzieje potoczyły się różnie. Część z nich znacjonalizowano, przeznaczając na szkoły, domy kultury czy urzędy. Taki los spotkał np. Pałac w Bukowcu mieszczący urząd gminy, Pałac Schaffgotschów w Cieplicach, będący filią Politechniki Wrocławskiej czy Pałac w Sobieszowie, który przekształcono na szkołę średnią. Pozostałym przyszło czekać w zapomnieniu ponad cztery dekady.
Szalone lata 90., czas pokomunistycznej odnowy. Na Dolny Śląsk zawitali nie tylko poszukiwacze skarbów, eksplorujący niszczejące pałace ale i przodkowie przedwojennej niemieckiej arystokracji, chcący odnaleźć swoje korzenie. Jedną z pierwszych nieruchomości, która (choć nie bez przeszkód) powróciła w rodowe ręce jest Pałac w Łomnicy. Adaptacje rezydencji wymagają nie tylko czasu ale i ogromnych pieniędzy. Nie dziwi więc fakt, że większość z nich przeistacza się w hotele, restauracje czy centra konferencyjne. Jedynie niektóre, jak Pałac Dębowy w Karpnikach lub Pałac w Ciszycy- Kowary pełnią swą pierwotną funkcję, jako wyszukane prywatne domy.
Kotlina Jeleniogórska wraz ze swymi zabytkami otwiera dyskusję na temat miejsca „obcego” dziedzictwa w naszym własnym. Jak je interpretować, adaptować i otaczać opieką? Dedykowana dolnośląskim pałacom fundacja „Dolina Pałaców i Ogrodów” utrwala i propaguje atuty tego wyjątkowego regionu, podkreślając każdy aspekt jego wielokulturowości.
Pałac w Bukowcu, arch. Karl Gottfried Geisler, przebudowa ok. 1800
Obecnie siedziba Związku Gmin Karkonoskich.
Pałac Schaffgotschów w Cieplicach, arch. Johann Georg Rudolf, 1784-1788
Obecnie oddział Politechniki Wrocławskiej.
Pałac Królewski w Mysłakowicach, arch. Karl Friedrich Schinkel, przebudowa 1832-1835.
Obecnie w Pałacu mieści się szkoła podstawowa.
Pałac w Sobieszowie, arch. Eliasz Scholze, przebudowa 1705-1712
Do 2012 w pałacu mieściła się szkoła średnia, zaś od 2013 roku w obiekcie trwają prace adaptacyjne dla Centrum Muzealno-Edukacyjnego Karkonoskiego Parku Narodowego.
Pałac w Łomnicy, arch. Albert Tollberg, przebudowa 1838-1844. W latach 90. XX wieku obiekt został wykupiony przez spadkobierców przedwojennych właścicieli. W Pałacu mieści się Fundacja Dominium Łomnica, zaś w przypałacowym Domu Wdowy hotel i restauracja.
Pałac w Brunowie, arch. Eduard Petzold, XIX w.
Obecnie Hotel Pałac Brunów.
Pałac w Wojanowie, arch. Karl Ike, przebudowa: 1832-1834.
Obecnie w kompleksie pałacowym mieści się Hotel Pałac Wojanów.
Pałac w Pakoszowie, arch.: brak danych, 1725.
Obecnie pięciogwiazdkowy Hotel Pakoszów.
Pałac Dębowy w Karpnikach, arch.: brak danych, 1875.
Obecnie własność prywatna.
Pałac w Ciszycy- Kowary, arch. prawdopodobnie Carl Gotthard Langhans, XVII w.
Obecnie własność prywatna.
Pałac w Czernicy, arch.: brak danych, przebudowa XIX/XX w.
Obecnie własność prywatna.
