Blog

Jako dziecko kochałam „Jetsonów”. Wizja przyszłości w kosmosie, futurystyczne ubrania i roboty, które stawały się częścią rodziny. A według danych George Jetson urodził się właśnie w 2022 roku! Do spektakularnych zmian i latających spodków zostało nam więc niewiele czasu. Ale czy na pewno? 

Pierwsza seria bajki powstała dokładnie 60 lat temu, niewiele później, bo w 1964 roku rozpoczęła się awangardowa i kontrowersyjna jak na tamte czasy oraz polskie realia budowa. W Katowicach, kolebce PRL-owskiego przemysłu górniczego wylądować miał najprawdziwszy Spodek. 

Decyzja o budowie hali sportowo-widowiskowej na terenie Śląska, zapadła jeszcze w latach 50. W 1959 roku Stowarzyszenie Architektów Polskich wyłoniło zwycięski projekt autorstwa Macieja Gintowta oraz Macieja Krasińskiego z udziałem Wacława Zalewskiego i Andrzeja Żórawskiego, odpowiedzialnych za konstrukcję. Pierwotny plan zakładał, iż hala wzniesiona zostanie na terenie obecnego Parku Śląskiego w Chorzowie. Jednak śmiała i oryginalna forma, tak spodobała się ówczesnym włodarzom, że lokalizację zmieniono, sytuując obiekt w centrum Katowic, nie zważając nawet na trudny, pogórniczy teren. 

Nowoczesna bryła to nie tylko efekt postalinowskiej odwilży z 1956 roku i ówczesnego zachwytu nad eksploracją kosmosu. To przede wszystkim wynik wnikliwych obliczeń matematycznych, których celem było stworzenie optymalnej i funkcjonalnej przestrzeni łączącej w sobie dwa przeznaczenia – sportowe i widowiskowe. 

Otwarcie obiektu zaplanowano na 1971 rok, jednak jego twórcy do końca nie byli pewni, czy zawieszona nad ziemią, stykającą się z podłożem na stosunkowo niewielkim fragmencie hala wytrzyma masowe wydarzenia. Jak rozwiązano ten problem? W iście komunistycznym stylu – dzięki wojsku. Zadaniem czterech tysięcy żołnierzy zgromadzonych na widowni było maszerowanie, skakanie, tupanie, śpiewanie i krzyczenie, a wszystko pod czujnym okiem Głównego Statystyka Kraju. Hala przetrwała natarcie mundurowych, była więc gotowa na przyjęcie publiczności. 

Spodek wyjątkowy jest pod wieloma względami. Uwagę świata architektonicznego najbardziej skupia dach, którego konstrukcja przypomina koło rowerowe i wykorzystuje tzw. ideę tensegrity (polegającą na wzajemnej stabilizacji elementów rozciąganych i ściskanych). Nie tylko rozwiązania techniczne wyróżniają budynek. W 1972 roku katowicki obiekt odwiedził sam Fidel Castro i przez ponad sześć godzin przemawiał do zgromadzonej w hali młodzieży. Co jednak ciekawe, aby podkreślić przyjaźń pomiędzy Polską Rzeczpospolitą Ludową a Kubą, dyktator zrezygnował ze swojego charakterystycznego munduru na rzecz uniformu górniczego.

Do dziś Spodek, którego nazwa ugruntowała się na przełomie lat 70. i 80. (oryginalnie była to Wojewódzka Hala Widowiskowo-Sportowa) jest symbolem miasta, jednym z najciekawszych obiektów powojennej Polski i przestrzenią goszczącą największe światowe sławy jak choćby Eltona Johna czy Iron Maiden.