Blog

Czerń, jako przeciwieństwo światła, od zawsze kojarzona była z czymś negatywnym. Była symbolem diabła, kolorem smutku i żałoby, a także ucieleśnieniem śmierci. Z jednej strony kojarzona jest z mrokiem i tajemniczością, z drugiej jednak z elegancją i luksusem. Nie warto jednak przywiązywać się do znaczeń i ślepo na nich polegać, bo mogą nas wyprowadzić na manowce. Dla przykładu w Chinach czerń ma także pozytywne znaczenia – jest kolorem niebiańskim związanym z nieśmiertelnością.  

Oglądając więc czarne abstrakcyjne obrazy nie należy od razu tłumaczyć ich tym, że artysta był w rozpaczy i przeżywał trudne chwile. Mogło, ale nie musiało tak być. Czerń to bowiem barwa o wyjątkowych właściwościach, która daje wiele możliwości artystycznego wyrazu. Może brzmieć to nieprawdopodobnie, bo myśląc o malowaniu obrazu większości z nas przychodzi do głowy szeroka paleta kolorów.

Tymczasem czerń nie jest po prostu czernią. Wystarczy przywołać kilka różnych odcieni tej barwy takich jak: Charcoal (węgiel), Onyx (onyks), Black Bean (czarna fasolka), Black Leather Jacket (czarna skórzana kurtka) czy Raisin Black (czarna rodzynka). W przypadku malarstwa chodzi jednak nie tylko o różne odcienie, ale także o to, jak malarz kładzie farbę na płótno.

Pierre Soulages to artysta, który słynie z czarnych płócien. I choć namalował dziesiątki takich obrazów, każdy jest inny i jedyny w swoim rodzaju. Artysta bowiem, jak sam o swojej twórczości mówi, maluje farbami, ale tym, co wpływa na efekt końcowy, jest światło. To ono dopełnia jego prace. Nakładając farbę grubymi warstwami, przy użyciu łyżek, a nawet grabi, tworzy na powierzchni płótna nierówności, na których załamuje się i odbija światło. Co więcej, Soulages wykorzystuje zarówno matowe, jak i połyskujące farby. Zestawiając je ze sobą, sprawia, że czarna abstrakcja nabiera życia i lekkości, choć wciąż jest to czarne płótno.

Podobny zabieg daje się zauważyć w twórczości urodzonego w Meksyku artysty Mareo Rodrigueza. Jego płótna są jeszcze bardziej przestrzenne niż dzieła francuskiego malarza. Oglądając je z boku, widać, że warstwa akrylowej farby została nałożona w rzeźbiarski sposób, tworząc powierzchnię przypominającą nieco płaskorzeźbę. Gra światła i cienia sprawia, że czerń mieni się różnymi odcieniami bieli i szarości, co jest aż trudne do uwierzenia, dopóki nie zobaczy się dzieła na żywo.

Mistrzem czarnych płócien jest także Mark Rothko, choć można go znać przede wszystkim z wielkich obrazów pokrytych kolorowymi farbami. Dzieła, którym chcemy się przyjrzeć, znajdują się w The Rothko Chapel w Houston w Teksasie. W tej bezwyznaniowej kaplicy zawieszonych jest 14 czarnych, ale utrzymanych w różnych odcieniach, obrazów, które tworzą wyjątkową atmosferę. Na przykładzie tego miejsca widać, jak wiele różnych emocji, uczuć i skojarzeń może wywoływać ta barwa. W kaplicy spotykają się bowiem ludzie różnych wyznań, a także ateiści, by się modlić, medytować i kontemplować sztukę, i każda z tych osób z pewnością widzi w czarnych płótnach coś zupełnie innego!